Fietschaos in de Nederlandse steden

De Nederlandse steden gaan gebukt onder een chaos van fietsen, zo was vorige maand te lezen in De Pers. Het aantal mensen dat de fiets pakt is de afgelopen tien jaar gigantisch toegenomen. In Utrecht wordt 36% van alle ritten gemaakt met de fiets en gaan dagelijks maar liefst 90.000 fietsers de binnenstad in en uit. Internationaal gezien is dat een unieke prestatie. Toch levert dit ook veel problemen op, zo komen jaarlijks 71.000 Nederlandse fietsers op de spoedeisende hulp terecht. Voor een groot deel is dat te wijten aan het gedrag van de fietser zelf. Zodra de Nederlander op de fietst stapt vertoont zijn gedrag opvallend veel gelijkenissen met dat van een Italiaanse taxichauffeur. Toch is het niet alleen het gedrag van fietsers dat zorgt voor de chaos in de stad. De infrastructuur is simpelweg niet ingesteld op de huidige dominantie van de fiets. De Gemeente Utrecht trekt in twee jaar 50 miljoen euro uit om de grootste knelpunten te bestrijden.

“Nietsvermoedende toeristen die een zebrapad proberen over te steken werden zonder pardon van de sokken gereden”

Een aantal jaar geleden bracht ik een bezoek aan Rome en hield daar in een vlaag van levensmoeheid een taxi aan. Onaantastbaar als Augustus in zijn beste dagen reed de taxichauffeur over de spaarzaam verlichte wegen zijn route, navigerend door voetgangersgebieden en éénrichtingsstraten. Als het even kon werden rode lichten genegeerd en zelfs extra gas gegeven om de kruising sneller te kunnen passeren. Nietsvermoedende toeristen die een zebrapad probeerden over te steken werden zonder pardon van de sokken gereden en konden bovendien rekenen op een uitgebreid toeterconcert vanwege hun onoplettendheid. We vinden ons als Nederlanders een stuk beschaafder dan deze opgefokte Italianen, maar ons gedrag blijkt opvallende gelijkenissen te vertonen zodra we in een stad op de fiets stappen. Uit onderzoek van De Telegraaf blijkt dat automobilisten zich het meest ergeren aan fietsers die met z’n drieën  naast elkaar of zonder licht fietsen, fietsen op de stoep, spookfietsers en onoplettendheid bij fietsers door telefoons en mp3-spelers.

 De meest begane overtreding door fietsers in de stad is het door rood fietsen. Volgens een onderzoek van de Fietsersbond in 2005 fietste op het traject Utrecht CS – Berekuil maar liefst 35% van alle fietsers door rood. Voor dit gedrag is een goede verklaring: fietsers komen op dit stukje van 2,3 kilometer maar liefst tien verkeerslichten tegen. De kans dat een licht op groen staat is slechts 25% en de wachttijd kan bij rood oplopen tot wel 1, 5 minuut. Volgens de Fietsersbond is de oorzaak van de lange wachttijden de inrichting van de verkeersregelinstallaties. Deze zijn zo geregeld dat bussen en auto’s altijd voorrang hebben op fietsers. Dit terwijl het aantal fietsers op kruisingen soms wel 75 keer zo groot is als het aantal auto’s. Op veel plaatsen zijn de verkeerslichten zelfs totaal onnodig. Deze discriminatie van de fietser leidt tot veel irritatie.

 De Gemeente Utrecht wil dat in 2030 de helft van alle verplaatsingen met de fiets worden gemaakt. Maar daarvoor is het wel noodzakelijk dat de fietschaos in de stad wordt beperkt. Het programma Op naar Utrecht fietsstad beschrijft de maatregelen die genomen worden. Het programma concentreert zich op de vijf hoofdroutes in de stad, waar een comfortabele, herkenbare verharding wordt gerealiseerd en de doorstroming wordt verbeterd door fietsers vaker voorrang te geven en de verkeersregeling te optimaliseren.  In totaal staat in 2011 en 2012 50 miljoen euro op debegroting voor fietsvoorzieningen in de stad. Dit lijkt een groot bedrag, maar dit is nog altijd niet zoveel als de 95 miljoen die in deze twee jaar aan autoprojecten wordt uitgegeven. Inmiddels is het eerste verkeerslicht (op het Neude) verwijderd en worden de eerste stukken hoofdfietsroute aangepakt. Maar of dit ook tot socialer gedrag onder de fietsers leidt?